Ozan-aşıq mədəniyyəti milli varlığımızın ən mötəbər qaynağıdır

Mədəniyyət ruhumuzun varlığı, onun ərazisidir, maddi dünyada nə ilə üzləşiriksə-üzləşək insan bu ərazidə özü ilə üz-üzə dayanır. Bir sənət əsərinin: rəsmin, sözün, sehirli səsin... yaratdığı ruhani bir sükutun içində düşünmək məqamında: “Mən kiməm, haradan gəlmişəm, yolum hayanadır?” – sualına cavab arayır.

Hər bir musiqi əsəri incəsənət nümunəsi, incəsənət isə bəşəriyyətin mənəvi mədəniyyətinin tərkib hissəsidir. Bu baxımdan, Azərbaycan incəsənətinin ən qədim növlərindən olan aşıq sənətinin xalqımızın mənəvi dünyasında özünəməxsus rolu vardır. Sevindirici haldır ki, bu gün məzmununda türk təfəkkürünü, türk dünyagörüşünü, ruh fəlsəfəsini əks etdirən bu sinkretik sənət növünə insanların meyli də, marağı da, sevgisi də artır. Ən başlıcası isə o, dövlətimizin diqqət və qayğısı ilə əhatə olunub.

Bu yaxınlarda Azərbaycan Aşıqlar Birliyi tərəfindən tərtib olunmuş "Çağdaş Azərbaycan aşıqlarının şeir antologiyası" işıq üzü gördü. Kitab həcmcə böyük olsa da (səhifəsi: 512, formatı: 70x100), tezliklə oxuyub bitirdim. Marağıma səbəb olan şeirləri təkrar-təkrar oxuyurdum, müəyyən qeydlər aparırdım. Sonda qərara gəldim ki, kitab barədə, eləcə də aşıq sənətinə dair digər məsələlərlə bağlı öz fikirlərimi yazım.

İyul ayının 17-də Aşıqlar Birliyində əslən Azərbaycandan-Borçalıdan olan ustad aşıq Şərəf Taşlovanın (1938-2014) sənəti və xatirəsi anıldı. Aşıqlar Birliyinə Türkiyədən qonaq gələn ustadın qızı, yazar Ülkü Taşlova və onun həyat yoldaşı prof. doktor İshak Özkanı salamlayan Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar Elm Xadimi, professor Məhərrəm Qasımlı böyük sənətkar Şərəf Taşlovanın ömür və sənət yolu barədə geniş söhbət açmışdır. Şərəf Taşlova Anadolu və Azərbaycan aşıqlığını həm Türkiyədə, həm də dünyada ləyaqətlə təmsil etmişdir.

Göyçə aşıq mühitinin əzəmətli simalarından olan Növrəs İmanın (1901-1953) ömür yolu və səfərlərini, o cümlədən də həyatındakı əfsanəvi hadisələri əks etdirən dastan-hekayəti Aşıqlar Birliyinə Kəlbəcərli Seyid İsrafil ağa (rəhmətə getmişdir,  Allah rəhmət eləsin) və ustad aşıq Hüseyn Qoşqarlı təqdim etmişlər. Maraqlı hadisə və əhvalatlarla,eləcə də deyişmələrlə zəngin olan bu dastan-hekayət Növrəs İmanla bağlı məlum nəşrlərdən xeyli dərəcədə fərqlidir.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyində uzun müddətdən bəri üzərində iş gedən “Ozan-aşıq ensiklopediyası” tamamlanmaq üzrədir. Təqribən 1500 səhifə həcmində olan bu nəhəng həcmli ensiklopediyanın baş redaktoru Aşıqlar Birliyinin sədri, əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlıdır. Ensiklopediyanın yaradıcı heyəti prof. Mahmud Allahmanlı, sənətşünaslıq doktoru, prof. İradə Köçərli, Əməkdar incəsənət xadimi prof. Kamilə Dadaşzadədir.

Xatirə Bəşirli
professor

Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra min illər boyu yaratdığı zəngin milli-mənəvi sərvətlərə gercək, tarixi ədalət prizmasından yanaşmağa yol aldı. Bu yeni baxış humanitar, tarix, sosial elmlər sahəsində sovet totalitar düşüncəsinin ideoloji diktəsi, basqısı altında qalmış, ciddi deformasiyaya məruz qalan mənəviyyat sahələrinin, o cümlədən ədəbiyyat və folklorumuzun, aşıq ədəbiyyanın əsl mahiyyətini, tarixi dəyərini, elmi qiymətini vermək amacını daşımaqdadır.
Ötən yetmiş ildə mədəni irsimizə, o cümlədən aşıq ədəbiyyatına münasibətdə məlum yanaşma müstəvisində qiymət verilməsi səbəbilə gerçək ədəbi meyarlar pozulmuş, milli-mənəvi, etnik-dini dəyərlər məqsədli, həm də sistemli şəkildə təhrif və bir çox hallarda məhv edilmişdir.

Əməkdar elm xadimi, Dövlət mükafatı lauretı, Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, professor Məhərrəm Qasımlının uzun illərdən bəri üzərində çalışaraq ərsəyə gətirdiyi “Azərbaycan aşıq ədəbiyyatı” kitabı bu günlərdə “Şərq-Qərb” nəşriyyatında işıq üzü görmüşdür.